เห็ดที่เติบโตบนรังปลวก: ความผูกพันที่พิเศษระหว่างปลวกกับเห็ดในธรรมชาติ

เห็ดที่เติบโตบนรังปลวก: ความผูกพันที่พิเศษระหว่างปลวกกับเห็ดในธรรมชาติ

Blog Article

เห็ดปลวก หรือที่รู้จักกันในชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Termitomyces fuliginosus Heim เป็นเห็ดธรรมชาติที่เติบโตได้ดีในสภาพธรรมชาติที่มีความชื้นสูงและอุณหภูมิที่เอื้ออำนวย มีลักษณะเหมือนเห็ดทั่วไปคือมีก้านและหมวกเห็ด ดอกใหญ่ โคนอวบหนา และมีกลิ่นเฉพาะตัว เห็ดชนิดนี้มักเกิดตามจอมปลวก จึงเป็นที่มาของชื่อ "เห็ดปลวก"
การพึ่งพาแบบพึ่งพาอาศัยกัน

เห็ดปลวกเกิดขึ้นจากความสัมพันธ์ที่น่าสนใจระหว่างปลวกกับเห็ดชนิดหนึ่ง ซึ่งเรียกว่า ความสัมพันธ์แบบพึ่งพาอาศัยกัน (Symbiosis) โดยทั้งปลวกและเชื้อราต่างก็ได้รับประโยชน์จากกันและกัน กระบวนการเกิดเห็ดปลวกมีดังนี้:

ปลวกสร้างรัง: ปลวกจะสร้างรังโดยใช้ดินและเศษไม้ ซึ่งภายในรังจะมีห้องพิเศษที่เรียกว่า ห้องเพาะเห็ดหรือรังเลี้ยงตัวอ่อน

เชื้อราเข้าสู่รัง: สปอร์ของเชื้อราจะเข้าสู่รังปลวก อาจจะมาจากสปอร์ที่ปลิวตามลม หรือจากเศษไม้ที่ปลวกนำเข้ามา

เชื้อราเจริญเติบโต: ภายในห้องเพาะเห็ด สปอร์จะเจริญเติบโตเป็นเส้นใยและแผ่ขยายออกไป

ปลวกกินเชื้อรา: ปลวกจะกินเส้นใยของเชื้อราเป็นอาหาร ซึ่งเส้นใยเหล่านี้จะช่วยในการย่อยสลายเศษไม้ให้ปลวกสามารถดูดซึมสารอาหารได้

เชื้อราได้รับสารอาหาร: เชื้อราจะได้รับสารอาหารจากของเสียที่ปลวกขับถ่ายออกมา ทำให้เชื้อราเจริญเติบโตได้ดี

เกิดเห็ด: เมื่อสภาพแวดล้อมเหมาะสม เช่น มีความชื้นสูงและอุณหภูมิที่พอเหมาะ เส้นใยของเชื้อราจะเจริญเติบโตออกมาจากรังปลวกกลายเป็นเห็ดโคน

ปลวกกินอะไร?

ปลวกโดยทั่วไปจะกินอาหารประเภทไม้ เปลือกไม้ เศษไม้ ใบไม้หรือวัสดุอื่นๆที่มีเส้นใยเซลลูโลสเป็นองค์ประกอบ โดยในระบบทางเดินอาหารของปลวกจะมีสิ่งมีชีวิตขนาดเล็ก เช่น โปรโตซัว แบคทีเรีย และเชื้อรา เห็นปลวก ซึ่งทำหน้าที่ช่วยในการย่อยสารเซลลูโลสให้กลายเป็นสารอาหารที่ปลวกสามารถดูดซึมได้

นอกจากไม้แล้ว ปลวกยังสามารถกินวัสดุอื่นๆ ได้อีก เช่น:

กระดาษและผลิตภัณฑ์จากกระดาษ: เช่น หนังสือ กล่องกระดาษ

แผ่นยิปซัม: โดยเฉพาะยิปซัมบอร์ดที่เริ่มเก่าแล้ว เมื่อสารเคลือบผิวเริ่มเปื่อย จะกลายเป็นแหล่งอาหารของปลวก

พรมชื้น: ปลวกไม่ชอบกินพรมแห้งๆ แต่จะชอบกินพรมที่ชื้น

พลาสติก ท่อพีวีซี สายเคเบิล สายไฟ: แม้ไม่ใช่อาหารโปรดของปลวก แต่ปลวกก็สามารถกัดกินได้ โดยเฉพาะเมื่อวัสดุเหล่านี้เก่าหรือเสื่อมสภาพ

วงจรชีวิตของเห็ดโคนในรังปลวก

การเจริญเติบโตของเห็ดโคนในรังปลวกแบ่งได้เป็น 3 ระยะ:

ระยะแรก: เริ่มต้นภายในรังเลี้ยงตัวอ่อน ปรากฏกลุ่มของเส้นใยที่มีลักษณะกลมขนาดเล็กกระจายอยู่ทั่วไป เส้นใยมีสีขาว

ระยะที่สอง: เส้นใยเติบโตรวมกันจนมีขนาดใหญ่ขึ้นและยืดยาวเป็นส่วนที่อยู่ใต้ดิน

ระยะที่สาม: เส้นใยงอกผ่านดินจนทะลุขึ้นเหนือผิวดินกลายเป็นดอกเห็ด

ปัจจัยแวดล้อมที่ดีที่สุดสำหรับเห็ดปลวก

เห็ดปลวกชอบเกิดในสภาพแวดล้อมที่ค่อนข้างเฉพาะเจาะจง เนื่องจากเป็นเห็ดที่อยู่ร่วมกับปลวกแบบพึ่งพาอาศัยกัน สภาพแวดล้อมที่เหมาะสมมักจะพบในบริเวณที่มีรังปลวก โดยมีลักษณะดังนี้:

มีความชื้นสูง

อุณหภูมิที่พอเหมาะ

มีรังปลวกอยู่ใต้ดิน

มักพบในช่วงฤดูฝน

เห็ดปลวกเป็นตัวแทนที่ดีของความสัมพันธ์แบบพึ่งพาอาศัยกันในธรรมชาติ ที่แสดงให้เห็นถึงความสมดุลและการพึ่งพากันระหว่างสิ่งมีชีวิตต่างชนิด ทำให้ทั้งปลวกและเห็ดสามารถอยู่ร่วมกันได้อย่างลงตัวในระบบนิเวศ